"Czarny Anioł" Mika Waltari

"Miłość bez przyszłości w mieście skazanym na zagładę.

Znakomita powieść osnuta na tle dramatycznych wydarzeń związanych z oblężeniem i upadkiem Konstantynopola.

W grudniu roku 1452, na sześć miesięcy przed zdobyciem przez Turków chrześcijańskiej twierdzy, do grona jej obrońców dołącza przybyły z Awinionu rycerz Johannes Angelos. W Konstantynopolu poznaje Annę, Greczynkę wysokiego rodu. Tragiczne losy tych dwojga splotą się nierozerwalnie w przełomowym momencie historii, gdy stary porządek zostanie zburzony, a na jego gruzach zacznie powstawać nowy świat..."

Jean Ange, rycerz z Awignonu, przybywa do Konstantynopola w 1452 roku, gdy cesarz podpisuje akt zjednoczenia Kościołów prawosławnego i katolickiego (burzliwie odrzucony przez społeczeństwo), a nad miastem zbierają się czarne chmury - nadchodzą Turcy, którzy niebawem zniszczą Cesarstwo Wschodniorzymskie. Narastające wśród ludu niepokoje, czający się zdrajcy i wisząca nad ówczesną cywilizacją groźba śmierci odchodzą jednak w dal, gdy Jean niespodziewanie spotyka ją - Annę, piękną, dobrze urodzoną Greczynkę, która nigdy nie będzie mogła być jego, a w której mężczyzna zakochuje się od pierwszego wejrzenia. Gorące uczucie rozkwita na przekór przeciwnościom i złym czasom - w obliczu zagłady Johannes i Anna przeżywają niezwykłą, najprawdziwszą, szaloną i piękną miłość. Lecz nadchodzi kres wszystkiego, co dotychczas znali...

"Ujrzałem cię pierwszy raz i przemówiłem do ciebie. Było to tak, jakby przeszło przeze mnie trzęsienie ziemi (...)" *

Tymi pięknymi, przepełnionymi emocjami słowami rozpoczyna się powieść Miki Waltariego - Czarny Anioł. To moja druga przygoda z twórczością tego fińskiego pisarza, dramaturga i poety. Pierwsza przeczytana przeze mnie powieść autora - Cztery zmierzchy - sprawiła, że zapragnęłam poznać inne jego dzieła, więc gdy tylko ujrzałam niezwykłą okładkę do Czarnego Anioła, musiałam zdobyć tę książkę. Czy było warto? 

"Z ołowiu jest moje serce, z ołowiu jest krew w moich żyłach. Nienawidzę tego umierającego miasta, które wpatruje się ślepo w swoją przeszłość i nie chce uwierzyć, że zagłada zbliża się do jego wrót.
Dlatego nienawidzę, że kocham." ** 

Opowieść przedstawiona została w formie pamiętnika z punktu widzenia głównego bohatera - rycerza awiniońskiego. Jean (nazywający siebie Johannesem Angelosem) przybywa do Konstantynopola, by zakończyć swój żywot w walce o miasto. Jest zmęczony, ciężko doświadczony przez życie, boryka się z niechęcią ludzi, niezrozumieniem, nieufnością i samotnością. Aż poznaje ją - piękną Annę, na którą czekał całe życie. Lecz Anna jest poza jego zasięgiem - to Greczynka, której nigdy by nie zezwolono na poślubienie łacinnika. Czy to jednak powstrzyma tę dwójkę przed ponownym spotkaniem? Autor w niezwykle prosty, a jednak malowniczy sposób pokazuje potęgę miłości - obezwładniającego uczucia, które wybucha nagle i nie daje człowiekowi myśleć racjonalnie. Mika przedstawia nam klasyczny przykład tzw. "miłości od pierwszego wejrzenia" - jedno spojrzenie tych dwojga zmienia wszystko w ich życiu. I choć mogliby bronić się przed tym uczuciem rękoma i nogami, nie wygrają z przeznaczeniem. 

Powieść Waltariego to nieco melancholijna panorama cywilizacji u schyłku istnienia. Pisarz z niezwykłą dokładnością przedstawia wydarzenia historyczne wplecione w fikcję literacką, dostarczając czytelnikowi ogromnej wiedzy - momentami wręcz przytłaczającej, jeśli nie dawkujemy sobie powieści wystarczająco ostrożnie. Czarny Anioł to książka na wskroś przesiąknięta niesamowitą atmosferą grozy i oczekiwania, okraszona odrobiną namiętności pozostawiającej po sobie nieco słodko-gorzki smak. To - wbrew pozorom - opowieść o wielkich emocjach i opowieść, która emocje wywołuje - nie sposób oderwać się od historii Johannesa i Anny, zostajemy bowiem wciągnięci w ich opowieść i nie spoczniemy, dopóki nie dowiemy się, jaki los spotkał tę dwójkę zakochanych.

Podoba mi się okładka wznowionego wydania - pierwsza polska wersja tej książki została wydana w 1995 roku i przyznaję, że jej oprawa niespecjalnie przypadła mi do gustu. Natomiast okładka nowego wydania jest po prostu magiczna - przedstawione na pierwszym planie oblicze dojrzałego mężczyzny o hipnotyzującym spojrzeniu przyciąga i zachwyca, by w tle odkryć przed widzem obraz dwójki kochanków, którym przyszło spotkać się w "mieście skazanym na zagładę". Dosyć ważnym elementem polskiego wydania jest przedmowa Jarzego Łanowskiego, który zwięźle przedstawia nam tło historyczne, na bazie którego powstała opowieść Waltariego - dla osób, które nie znają dziejów upadku Konstantynopola będzie to duże ułatwienie w zrozumieniu historii.  

Czarny Anioł to jedna z tych powieści historycznych, którą czyta się z zapartym tchem pomimo spokojnej, leniwej akcji i sentymentalnego klimatu. To książka z najwyższej półki - napisana pięknym językiem, ubrana w niezwykłą szatę i doskonałą atmosferę, a przy tym niosąca ze sobą wiedzę, na którą trzeba być odpowiednio przygotowanym. To niełatwa książka, przyznaję, wymaga bowiem niemałego skupienia i szybkiego kojarzenia faktów. Myślę, że opowieść Johannesa spodoba się nie tylko entuzjastom powieści historycznych i fanom autora, ale także każdemu, kto jest otwarty na nowe doznania literackie - osobom, które nie boją się wymagających lektur potrafiących przenieść odbiorcę w odległe czasy i nieznane miejsca. Gwarantuję, że przygoda z powieścią Waltariego będzie czymś więcej niż tylko kolejną książką na liście przeczytanych lektur. To będzie uczta dla wytrawnego czytelnika. Daję ocenę 5/6 i po prostu szczerze polecam!

Original: Johannes Angelos

Wydawca: Książnica

Data wydania: 13.02.2013

Ilość stron: 352

* cytat str. 11

** cytat str. 37

Za tę cudowną lekturę dziękuję Grupie Wydawniczej Publicat!